UPSC (Union Public Service Commission) เคी เคธिเคตिเคฒ เคธेเคตा เคชเคฐीเค्เคทा เคญाเคฐเคค เคी เคธเคฌเคธे เคช्เคฐเคคिเคท्เค िเคค เคเคฐ เคเค िเคจ เคชเคฐीเค्เคทाเคं เคฎें เคธे เคเค เคนै। เคนเคฐ เคธाเคฒ เคฒाเคों เคाเคค्เคฐ IAS, IPS, IFS เคैเคธी เคธเคฐ्เคตिเคธेเค़ เคฎें เคเคฏเคจिเคค เคนोเคจे เคे เคฒिเค เคเคธ เคชเคฐीเค्เคทा เคฎें เคฌैเค เคคे เคนैं। เคฒेเคिเคจ เคธเคนी เคฐเคฃเคจीเคคि, เคเคก़ी เคฎेเคนเคจเคค เคเคฐ consistency เคธे เคเคธे crack เคเคฐเคจा เคฎुเคฎเคिเคจ เคนै।
เคฏเคนाँ เคนเคฎ เคเคชเคो subject-wise เคคैเคฏाเคฐी เคธे เคฒेเคเคฐ mains เคเคฐ interview เคคเค เคी เคชूเคฐी เคฐเคฃเคจीเคคि เคฌเคคाเคँเคे — เคिเคธे เคชเคข़เคเคฐ เคเคช เคญी เค เคชเคจी เคคैเคฏाเคฐी เคो next level เคชเคฐ เคฒे เคा เคธเคเคคे เคนैं।
๐ UPSC เคे เคฒिเค เค़เคฐूเคฐी 13 เคिเคช्เคธ
- เคคैเคฏाเคฐी เคเคฌ เคถुเคฐू เคเคฐें: Prelims เคธे เคเคฎ เคธे เคเคฎ 6-12 months เคชเคนเคฒे เคถुเคฐुเคเคค เคเคฐ เคฆें।
- เคธिเคฒेเคฌเคธ เคธเคฎเคें: Prelims เคเคฐ Mains เคฆोเคจों เคा เคธिเคฒेเคฌเคธ เค เค्เคी เคคเคฐเคน เคธे เคชเคข़ें เคเคฐ topic-wise divide เคเคฐें।
- PYQs เคฆेเคें: เคชिเคเคฒे 10 เคตเคฐ्เคทों เคे เคช्เคฐเคถ्เคจเคชเคค्เคฐों เคा เคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เคเคฐें। เคเคธเคธे pattern เคธเคฎเค เคฎें เคเคเคा।
- เค เคเคฌाเคฐ เคชเคข़เคจा เคถुเคฐू เคเคฐें: เคฐोเค़ เคा The Hindu เคฏा Indian Express เคชเคข़ें เคเคฐ เคจोเค्เคธ เคฌเคจाเคं।
- NCERT เคธे เคฌेเคธ เคฌเคจाเคं: Class 6 เคธे 12 เคคเค เคी NCERT เคिเคคाเคฌें เคชเคข़ें।
- Short Notes เคฌเคจाเคं: เคนเคฐ เคตिเคทเคฏ เคे เคฒिเค concise, clear เคเคฐ quick revision notes เคคैเคฏाเคฐ เคเคฐें।
- Target เคธेเค เคเคฐें: Daily, Weekly เคเคฐ Monthly เคाเคฐเคेเค เคคเคฏ เคเคฐें เคเคฐ เคเคธे เคชूเคฐा เคเคฐเคจे เคी เคोเคถिเคถ เคเคฐें।
- เคोเคिंเค เคเคฐें เคฏा Self Study: เค เคเคฐ เคोเคिंเค เคเคฐเคคे เคนैं, เคคो class เคे เคฌाเคฆ revision เคเคฐ notes เค़เคฐूเคฐी เคนैं।
- เคกिเคिเคเคฒ เคกिเคธ्เค्เคฐैเค्เคถเคจ เคธे เคฌเคें: YouTube/Telegram เคเคฆि เคा smart เคคเคฐीเคे เคธे เคเคชเคฏोเค เคเคฐें।
- Answer Writing เคी เคช्เคฐैเค्เคिเคธ เคเคฐें: Mains เคे เคฒिเค daily 1 answer เคฒिเคเคจा เคถुเคฐू เคเคฐें।
- Test Series เคॉเคเคจ เคเคฐें: Regular mock tests เคธे performance analyze เคเคฐें।
- Discussion เคเคฐें: เค เค्เคे study group เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนोเคเคฐ doubts เค्เคฒिเคฏเคฐ เคเคฐें।
- Revision เคเคฐें: เคนเคฐ เคนเคซ्เคคे เคชเคข़े เคเค เคॉเคชिเค्เคธ เคा revision เคเคฐें।
๐ เคตिเคทเคฏเคตाเคฐ เคคैเคฏाเคฐी (Subject-wise Strategy)
๐ History (เคเคคिเคนाเคธ)
- Sources: NCERT (6–12), India’s Struggle for Independence (Bipan Chandra)
- Strategy: Notes เคฌเคจाเคं, events เคो year-wise เคฏाเคฆ เคฐเคें, maps เคा เคเคชเคฏोเค เคเคฐें।
๐ Economics (เค เคฐ्เคฅเคถाเคธ्เคค्เคฐ)
- Sources: NCERT, Indian Economy by Ramesh Singh, Budget & Economic Survey
- Strategy: Current economic events เคो static concepts เคธे เคोเคก़ें।
๐ Geography (เคญूเคोเคฒ)
- Sources: NCERT, Majid Husain, Oxford Atlas
- Strategy: เคนเคฐ เคॉเคชिเค เคो maps เคธे เคोเคก़เคเคฐ เคธเคฎเคें — rivers, climate zones, soil types เคเคฆि।
๐ Polity (เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฐाเคเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा)
- Sources: Indian Polity by M. Laxmikanth
- Strategy: Articles เคเคฐ Amendments เคे เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคेเคธ เคธ्เคเคกी เคญी เคง्เคฏाเคจ เคฐเคें।
๐จ Art & Culture (เคเคฒा เคเคตं เคธंเคธ्เคृเคคि)
- Sources: NCERT, Nitin Singhania
- Strategy: Classical dances, monuments, folk art เคो logically group เคเคฐें।
๐งช Science & Technology (เคตिเค्เคाเคจ เคเคฐ เคคเคเคจीเค)
- Sources: NCERT, Current Affairs (ISRO, DRDO, NASA updates)
- Strategy: Emerging technologies (AI, Robotics, etc.) เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆें।
๐ฑ Environment (เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ)
- Sources: NCERT, Shankar IAS Book, Current Affairs
- Strategy: Acts, Treaties, เคเคฐ Sustainable Development Goals (SDGs) เคो เคธเคฎเคें।
✍️ Mains เคी เคคैเคฏाเคฐी
๐ Answer Writing
- เคฐोเค़ाเคจा 1-2 answers practice เคเคฐें।
- Introduction, Body เคเคฐ Conclusion เคा structure follow เคเคฐें।
- เคกाเคฏเค्เคฐाเคฎ्เคธ เคเคฐ flowcharts เคธे เคเคค्เคคเคฐ เคो เคฌेเคนเคคเคฐ เคฌเคจाเคं।
๐ Essay Preparation
- เคนเคฐ เคนเคซ्เคคे 1 essay เคฒिเคें।
- Abstract เคเคฐ Current topics เคชเคฐ เค เค्เคे ideas develop เคเคฐें।
๐ง Trend Analysis
- เคชिเคเคฒे เคธाเคฒों เคे เคช्เคฐเคถ्เคจ เคฆेเคें เคเคฐ important areas เคो identify เคเคฐें।
๐ง⚖️ เคंเคเคฐเคต्เคฏू เคी เคคैเคฏाเคฐी (Personality Test)
- DAF Analysis: Detailed Application Form (DAF) เคो เค เค्เคे เคธे เคชเคข़ें।
- Mock Interviews: Practice เคเคฐें – confidence เคเคฐ expression improve เคนोเคा।
- Current Affairs: Latest national เคเคฐ international เคเคเคจाเคं เคी เคाเคจเคाเคฐी เคฐเคें।
- Body Language: Eye contact, posture เคเคฐ tone เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆें।
๐ฏ Final Tips
- Consistency เคนी Key เคนै: เคฐोเค़ เคฅोเคก़ा-เคฅोเคก़ा เคชเคข़ें เคฒेเคिเคจ เคฐोเค़ เคชเคข़ें।
- Smart Study เคเคฐें: เคนเคฐ เคीเค़ เคฐเคเคจे เคी เคฌเคाเคฏ concept เคธเคฎเคें।
- Self-Care: เคจींเคฆ, เคाเคจा เคเคฐ mental health เคो ignore เคจ เคเคฐें।
- Mock Tests = Real Practice: Regularly simulate real exam conditions।
๐ เคจिเคท्เคเคฐ्เคท
UPSC เคเค marathon เคนै, sprint เคจเคนीं। เคเคธเคฒिเค เคงैเคฐ्เคฏ, เคฏोเคเคจा เคเคฐ regular practice เคे เคธाเคฅ เคเคช เคเคธ เคฏाเคค्เคฐा เคो เคชूเคฐा เคเคฐ เคธเคเคคे เคนैं। เคธเคนी resources, เคธเคนी เคฐเคฃเคจीเคคि เคเคฐ เคธเคนी mindset เคธे เคเคช เคญी เค เคเคฒा topper เคฌเคจ เคธเคเคคे เคนैं।
